Okazuje się, że w bieżącym orzecznictwie istnieją co do tego znaczne rozbieżności.
Stan faktyczny
Przedsiębiorca przesyłowy uzyskał decyzję zatwierdzającą projekt budowlany i udzielającą pozwolenia na budowę linii napowietrznej wraz postanowieniem nadającym tejże decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. Roboty budowlane, po złożeniu zawiadomienia o ich rozpoczęciu, zostały wykonane zgodnie z harmonogramem. Następnie, inwestor zawiadomił Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego o zakończeniu budowy, wobec której organ nie wniósł sprzeciwu do użytkowania. Wydawałoby się, że postępowanie w tym zakresie zostało ostatecznie zakończone. Nie mniej, wskutek nieustannej walki właściciela nieruchomości, na której posadowiona została linia, równocześnie zostało wszczęte postępowanie administracyjne w zakresie ustalenia poprawności wykonanych prac pod względem techniczno-budowlanym. Po rozpatrzeniu sprawy Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej: WINB) m.in. uznał, że organ nie posiada kompetencji do prowadzenia przedmiotowego postępowania z uwagi na skutecznie zawiadomienie o zakończeniu budowy. Wątpliwości sprowadzają się do ustalenia, czy skuteczne zawiadomienie o zakończeniu budowy wyklucza możliwość późniejszego badania legalności wybudowania danego obiektu budowlanego, bądź budynku.
Co na to orzecznictwo sądowe. Może, czy nie może…
Pierwszy z poglądów wyklucza taką możliwość (zaprezentowany w w/w decyzji WINB-u) i znajduje swoje uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 kwietnia 2013 r. II OSK 2370/11, którego teza brzmi następująco: „Skuteczne zawiadomienie o zakończeniu budowy bądź wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie ma takie znaczenie, że wzniesione obiekty budowlane nie mogą podlegać ponownemu sprawdzaniu (pod kątem legalności wybudowania) przez organ nadzoru budowlanego. W takiej sytuacji, kiedy prace budowlane zostały zrealizowane, a następnie skutecznie zawiadomiono o zakończeniu budowy, to nie ma prawnych możliwości prowadzenia postępowania naprawczego, o jakim mowa w art. 50-51 [1] p.b. Brak sprzeciwu organu, bądź decyzja o pozwoleniu na użytkowanie, jest swoistym potwierdzeniem legalności obiektu budowlanego.” Podobnie wypowiedział się np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (w składzie trzech sędziów NSA) w wyroku z dnia 28 czerwca 2011 r. II SA/BK 194/11 w którym stwierdził, iż „Fakt przyjęcia budynku do użytkowania jednoznacznie, potwierdza, że obiekt wybudowany został zgodnie z obowiązującymi przepisami. W świetle art. 54 [2] p.b. złożenie zawiadomienia o zakończeniu budowy świadczy o tym, że zostały zrealizowane wszelkie warunki pozwolenia na budowę. Skuteczne zawiadomienie o zakończeniu budowy bądź wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie ma takie znaczenie, że wzniesione obiekty budowlane nie mogą podlegać ponownemu sprawdzaniu (pod kątem legalności wybudowania) przez organu nadzoru budowlanego.”
Z kolei drugi z poglądów zmierza w kierunku uznania, iż zgłoszenie zakończenia budowy nie sanuje ewentualnej samowoli budowlanej. Wyrazem prezentowanego stanowiska są orzeczenia m.in. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 listopada 2013 r. VII SA/Wa 1140/13 : „Nie można zgodzić się ze stanowiskiem, iż legalizacja użytkowania oznacza legalizację ewentualnych odstępstw od zatwierdzonego projektu budowlanego. Czym innym jest bowiem kwestia zgodności nadbudowy z zatwierdzonym projektem budowlanym, a czym innym kwestia samowolnej zmiany sposobu użytkowania. Wybudowanie obiektu z ewentualnymi istotnymi odstępstwami od pozwolenia jest kwestią niezależną od zmiany sposobu użytkowania obiektu, a likwidacji takiego stanu rzeczy służy odrębne postępowanie” lub Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 6 listopada 2013 r. II SA/Rz 699/13 „Zawiadomienie o zakończeniu budowy w trybie art. 54 [2] p.b. jest, co do zasady, poinformowaniem właściwego organu o zakończeniu procesu inwestycyjnego. Tylko w odniesieniu do obiektów wybudowanych zgodnie z projektem i warunkami udzielonego pozwolenia prawnie skuteczne będzie zawiadomienie o zakończeniu budowy. Nie sposób przyjąć, że powiadomienie organu takim zgłoszeniem będzie oznaczało legalizację samowoli budowlanej.”
Na marginesie zasygnalizuję, iż w uzasadnieniu powyższego orzeczenia sąd uznał, iż kluczowe znaczenie ma ustalenie daty wykonania robót budowlanych, bowiem gdy prace zostały wykonane po dniu wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, to wówczas podstawy do prowadzenia postępowania naprawczego w trybie art. 51 [3] Prawa budowlanego istnieją.
Podsumowanie
Cytowane wcześniej stanowisko Naczelnego Sąd Administracyjnego wyrażone w wyroku z 2013 roku, wskazujące na brak możliwości badania legalności obiektu, przekonuje mnie tylko w części. Skoro zawiadomienie o zakończeniu budowy obejmuje zakres wskazany w pozwoleniu na budowę lub zgłoszeniu, to moje wątpliwości budzi uznanie ich za skuteczne wobec prac wykraczających poza ich zakres. W praktyce organy nadzoru budowlanego pozbawione zostałyby nadzoru, co mogłoby zostać uznane za sprzeczne z zasadami racjonalności i celowości obowiązujących przepisów.