Charakter miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego, i jako taki – zgodnie z art. 87 Konstytucji RP, jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze działania organu, który go ustanowił. Plan miejscowy przyjmowany jest w formie uchwały wydawanej przez radę gminy i określa przeznaczenie, warunki zagospodarowania i zabudowy terenu, a także rozmieszczenie inwestycji celu publicznego.
Organy nadzoru
Organy sprawujące nadzór nad działalnością gminy badają ją na podstawie zgodności z prawem
(art. 85 ustawy o samorządzie gminnym – usg) i mogą wkraczać w działania organów tej jednostki samorządu terytorialnego wyłącznie wtedy, gdy przewidują to przepisy ustawy (art. 87 usg). Mogą przy tym żądać udostępnienia przez nadzorowany organ informacji i danych niezbędnych im do korzystania z uprawnień nadzorczych (art. 88 usg).
Samo pojęcie nadzoru rozumiane powinno być jako kompetencja (możność i powinność prawną) władczego wkraczania właściwego nadrzędnego (organizacyjnie lub funkcjonalnie) organu administracji publicznej w działalność organu (podmiotu) nadzorowanego. Zadaniem nadzoru jest zabezpieczenie realizacji celów administracji publicznej i utrzymanie jej działalności w granicach prawa[1] [1].
Nieważność miejscowego planu
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako uchwała rady gminy jest nieważny, jeśli okaże się sprzeczny z prawem. Co do zasady niezgodność uchwały lub zarządzenia organu gminy rodzi dwojakiego rodzaju skutki: stwierdzenie przez organ nadzoru nieważności w całości lub części albo jedynie wskazanie, że uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa, jeśli naruszenie to okazało się nieistotne.
Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.) ograniczają jednak działania wojewody, podejmowane w stosunku do aktów planistycznych, wyłącznie do stwierdzenia nieważności uchwały. Art. 28 u.p.z.p. wprost stanowi, że istotne naruszenie zasad sporządzania studium lub planu miejscowego, istotne naruszenie trybu ich sporządzania, a także naruszenie właściwości organów w tym zakresie, powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części.
Procedura nadzoru
Organ wykonawczy gminy (wójt, burmistrz, prezydent) obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwały rady gminy w sprawie planu miejscowego wraz z załącznikami oraz dokumentacją prac planistycznych w celu oceny zgodności z prawem w terminie 7 dni od jej podjęcia (art. 20 ust. 2 upzp w zw. z art. 90 usg).
Wojewoda oceniający zgodność mpzp z przepisami prawa może orzec o niezgodności uchwały w terminie nie dłuższym niż 30 dni od jej doręczenia. Ustawa upoważnia go również do wstrzymania jej wykonalności już przy wszczynaniu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności (art. 91 ust. 2 usg).
Jeśli dojdzie do stwierdzenia przez wojewodę nieważności uchwały – z mocy prawa, z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego, następuje wstrzymanie jej wykonalności w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności (art. 92 ust. 1 usg)
Uchybienia terminom
Jeśli organ wykonawczy gminy nie spełni ciążącego na nim obowiązku przedłożenia uchwały wojewodzie, 30 – dniowy termin na podjęcie czynności nadzorczych w ogóle nie biegnie[2] [2]. Zgodnie z linią orzeczniczą sądów administracyjnych bieg terminu do wydania rozstrzygnięcia nadzorczego rozpoczyna się od dnia faktycznego przedstawienia uchwały organowi nadzoru[3] [3].
Jeśli z kolei uchybieniu terminu dopuścił się organ nadzoru, w myśl intencji ustawodawcy -nie może on już we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały. Z upływem terminu następuje wygaśnięcie kompetencji organu nadzoru do stwierdzenia nieważności[4] [4]. Termin przewidziany w art. 91 ust. 1 u.s.g. jest terminem prekluzyjnym (zawitym), który nie podlega przywróceniu[5] [5]. W takiej sytuacji możliwe jest jeszcze wyeliminowanie uchwały z obrotu prawnego poprzez zaskarżenie jej do sądu administracyjnego stosownie do art. 93 ust. 1 usg. W rękach sądu administracyjnego pozostanie także wyłączna kompetencja do wstrzymania wykonania uchwały.
Ponieważ miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego – sąd administracyjny może stwierdzić jego nieważność w dowolnym czasie i nie obowiązuje go przy tym roczny termin od dnia podjęcia uchwały przewidziany w art. 94 ust. 1 usg.
W kolejnych artykułach przedstawiony zostanie przebieg postępowania nadzorczego wojewody oraz przesłanki stwierdzenia nieważności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zapraszamy do śledzenia Portalu!
[1] [6] M. Miemiec, Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym (w:) Samorządowy poradnik budżetowy na 1995 r., red. W. Miemiec, B. Cybulski, Warszawa 1995, definicja cytowana m.in. w: G. Jyż, komentarz do art. 85 usg, LEX.
[2] [7] P. Chmielnicki, komentarz do art. 90 usg, LexisNexis
[3] [8] Wyrok NSA z 26 marca 1992 r., SA/Wr 300/92 [9], podobnie wyrok NSA z 28 lutego 1991 r., SA/Gd 65/91 [10] oraz m.in. wyrok WSA w Krakowie z dnia 17. czerwca 2014 r., II SA.Kr 526/14
[4] [11] Wyrok NSA z dnia 30. października 1996 r., III SA 838/96.
[5] [12] Wyrok NSA (do 2003.12.31) we Wrocławiu z dnia 19 marca 1992 r., SA/Wr 104/92.
Autor:
Paulina Skonieczna