Proces sukcesywnego pozyskiwania decyzji środowiskowych, lokalizacyjnych, pozwoleń wodnoprawnych czy wreszcie pozwolenia na budowę potrafi zajmować nawet kilka lat. Natomiast wiele inwestycji celu publicznego jest realizowanych przy udziale zewnętrznego wsparcia finansowanego, w tym różnych dotacji. Dotyczy to zarówno przedsięwzięć o znaczeniu krajowym, jak i lokalnych inwestycji z branży infrastruktury sieciowej. Ścisłe terminy realizacji i obawa utraty finansowania w przypadku ich niedotrzymania może jednak pomóc inwestorom i wykonawcom w przyspieszeniu procedur administracyjnych.
Watro bowiem pamiętać, że zgodnie z art. 108 §1 Kodeku postępowania administracyjnego: Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony.
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności
Ryzyko utraty dofinansowania uzyskanego na realizację inwestycji może natomiast stanowić wyjątkowo ważny interes strony uzasadniający nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności dla decyzji środowiskowej, pozwolenia na budowę, czy innych rozstrzygnięć administracyjnych. Ponadto w przypadku inwestycji celu publicznego ze względu na charakter takich przedsięwzięć może występować również inny interes społeczny, a niekiedy nawet potrzeba ochrony życia i zdrowia ludzkiego.
Na powyższe zwrócił już uwagę m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z dnia 18 maja 2016 r., II OSK 1066/15 (dotyczącym decyzji środowiskowej dla inwestycji drogowej) przyjął, że: realizacja przedmiotowej inwestycji, jak zaznaczono, uzasadniona jest ważnym interesem społecznym ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego, bowiem inwestycja zwiększy bezpieczeństwo, jak też poprawi warunki życia ludzi. Z kolei ważny interes strony (inwestora) wiążę się z tym, iż inwestycja ta realizowana jest ze środków Unii Europejskiej, zaś uzyskanie tej decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności umożliwi pozyskanie środków finansowych na wykonanie tego zamierzenia jak i, co prawidłowo podniesiono w motywach zaskarżonego wyroku, wiąże się z koniecznością rozliczenia się z tych środków.
Podobne stanowisko Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrażał już wcześniej, np. w postanowieniu z dnia 7 października 2015 r. I OZ 1205/15 i innych orzeczeniach dotyczących inwestycji celu publicznego. Warto pamiętać, że przywołane powyżej poglądy orzecznictwa sądów administracyjnych powstały na kanwie rozpatrywania skarg wnoszonych w sprawach decyzji o ograniczeniu sposobu korzystania z nieruchomości w trybie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami (tzw. małego wywłaszczenia). Natomiast korzystny dla inwestorów publicznych i wykonawców tych inwestycji pogląd utrwalił się obecnie w orzecznictwie.
Przypadki utraty dofinansowania lub dotacji
Przypadki, gdy konieczna jest szybka realizacji inwestycji, a inwestor jest związany terminami zakończenia budowy, których przekroczenie może spowodować utratę dofinansowania, dotacji albo innego źródła finansowania inwestycji publicznej są bardzo częste. Takie sytuacje mogą być podstawą do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności nie tylko dla inwestycji o skali ogólnokrajowej, czy współfinansowanych ze funduszy Unii Europejskiej. Analogiczna sytuacja będzie występować także przy innych inwestycjach publicznych, w tym o znaczeniu lokalnym.
Nadawanie rygorów natychmiastowej wykonalności nie jest przy ograniczone tylko do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Takie same argumenty pozwolą na uzyskanie natychmiastowej wykonalności decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, pozwolenia wodnoprawnego czy choćby pozwolenia na budowę.
Wnoszenie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności
Warto pamiętać o przedstawionych powyżej możliwościach i zawczasu wnosić do właściwych organów o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności na kolejnych etapach procesu przygotowania inwestycji. Organ bardzo rzadko działa w takim przypadku z urzędu, a dla uzyskania rygoru zwykle konieczny będzie odpowiednio uzasadniony wniosek ze strony inwestora.