Niejasna lub niepełna opinia opóźni wypłatę wynagrodzenia
Niejednokrotnie zdarzało się w praktyce sporów budowlanych, że opinia sporządzona przez biegłego, na którą strony czekały przez kilkanaście miesięcy jest całkowicie nieprzydatna dla sprawy albo zawiera szereg nieścisłości, które wymagają uzupełnienia i wyjaśnień. W uprzednim stanie prawnym było tak, że mimo zastrzeżeń co do rzetelności i przydatności opinii, sąd był zobowiązany wydać postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu, co było z góry skazane na kwestionowanie przez strony postępowania. Powodowało to wydłużenie całego postępowania sądowego, a opinia uzupełniająca, czy dodatkowe wyjaśnienia były trudne do wyegzekwowania od biegłego. Co więcej, zdarzały się przypadki, że po zaskarżeniu przez stronę postanowienia o wynagrodzeniu biegłego i jego obniżeniu, jakość złożonej przez biegłego opinii uzupełniającej czy wyjaśnień pozostawiała wiele do życzenia, a biegły przedstawiał kolejny rachunek za swoją pracę, który również mógł zostać zakwestionowany przez strony postępowania.
Rozstrzyganie o wynagrodzeniu biegłego
Rozstrzyganie o wynagrodzeniu biegłego przed dokonaniem przez sąd weryfikacji opinii powodowało szereg problemów i wydłużało postępowanie, dlatego też ustawodawca postanowił wprowadzić do kodeksu postępowania cywilnego uprawnienie sądu do rozstrzygania o wynagrodzeniu biegłego dopiero po uzupełnieniu lub wyjaśnieniu opinii, gdy ona jest niejasna lub niepełna.
Wprowadzenie podstawy prawnej do wynagradzania biegłego dopiero po wykonanej pracy uznać należy za słuszne z punktu widzenia stron postępowania. Biegli sądowi natomiast oceniają wprowadzone rozwiązanie niekorzystnie. To, że wynagrodzenie otrzymają dopiero po przedstawieniu dodatkowej opinii czy złożeniu wyjaśnień spowoduje oczekiwanie miesiącami na należne im wynagrodzenie. Już teraz można usłyszeć głosy biegłych, którzy wskazują, że w praktyce tylko w najprostszych sprawach strony nie kwestionują opinii biegłych i nie zgłaszają zastrzeżeń. Co więcej, jest to niekiedy element taktyki procesowej stron, za który według biegłych nie powinni oni odpowiadać.
Sankcja za oddanie opinii po terminie
Prawdziwą plagą w procesach cywilnych było nieterminowe sporządzanie opinii. Sankcją, która za to groziła było nałożenie na biegłego po wielokrotnych monitach grzywny, która w praktyce była następnie uchylana gdy tylko biegły nadesłał spóźnioną opinie do sądu. W ramach nowelizacji wprowadzono możliwość obniżenia bądź zniesienia wynagrodzenia za opinię nierzetelną lub sporządzoną ze znacznym opóźnieniem. A ponadto przewidziano sankcję w postaci odmowy przyznania wynagrodzenia i zwrotu wydatków gdy opinia jest fałszywa, czyli potwierdza nieprawdę lub zataja prawdę.
Choć wprowadzone rozwiązanie należy ocenić pozytywnie, wątpliwe jest czy czas oczekiwania na opinie biegłych skróci się, a sądy będą korzystały z ww. uprawnień. Należy przypuszczać, że zastosowanie przez Sąd powyższych sankcji doprowadzi do odwrotnego efektu – biegli nie będą chcieli opiniować. Dlatego też, do tego rozwiązania należy podchodzić z dużą ostrożnością i wykorzystywać w wyjątkowych przypadkach. W przeciwnym razie listy biegłych będą się kurczyć zamiast pękać w szwach.