Prawo do zaskarżenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego służy do ochrony prawnej (sądowej) jednostek przed bezprawnymi działaniami organów gminy, stanowiących ingerencję w sferę ich praw i wolności. Nie jest to rodzaj skargi powszechnej, środek ten bowiem jest nakierowany na ochronę praw podmiotowych. Ewentualna sprzeczność uchwały z prawem, nie daje podstaw do wniesienia skargi, jeżeli uchwała ta nie narusza prawem chronionego interesu prawnego lub uprawnienia skarżącego.
Potrzeba wykazania interesu prawnego
Zgodnie z treścią art. 101 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) „Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.” Przez pojęcie interesu prawnego należy rozumieć interes zgody z prawem i interes chroniony przez prawo. Istotą interesu prawnego jest jego związek z konkretną normą prawa materialnego, czyli taką normą, którą można wskazać jako jego podstawę i z której podmiot legitymujący się tym interesem może wywodzić swoje racje. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że interes prawny powinien cechować się bezpośredniością, aktualnością i realnością. Uchwała o uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, czy konkretne jej postanowienie, musi rzeczywiście naruszać istniejący w dacie jej podejmowania interes prawny.
Nie może to być interes hipotetyczny
Aktualność interesu prawnego wiąże się z koniecznością jego istnienia w dacie podejmowania uchwały o miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Nie może to być interes hipotetyczny, czy przewidywany w przyszłości. Naruszenie interesu konkretnej jednostki stanowi konsekwencję stworzenia realnego zagrożenia istniejącego już w dacie rozpoczęcia obowiązywania uchwały.
Badanie interesu prawnego przez sąd
W orzecznictwie przyjmuje się, że nie może mieć znaczenia to, czy sam skarżący w treści wniesionej przez siebie skargi wystarczająco wykazał naruszenie swojego interesu prawnego, ale to, czy takie naruszenie obiektywnie nastąpiło. To na sądzie administracyjnym spoczywa obowiązek sprawdzenia, jeżeli skarżący tego przekonywująco nie zrobił, lub nie potrafi zrobić.
Podstawa zaskarżenia planu. Naruszenie, ale istotne.
Przesłanki zaskarżenia planu zagospodarowania przestrzennego wyznacza art. 28 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.)„Istotne naruszenie zasad sporządzania studium lub planu miejscowego, istotne naruszenie trybu ich sporządzania, a także naruszenie właściwości organów w tym zakresie, powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części”. Zatem nie każde naruszenie zasad sporządzenia planu lub trybu jego sporządzenia skutkuje nieważnością planu, lecz tylko takie, które ma charakter istotny. Chodzi tu o wady kwalifikowane, ze względu na które cały akt lub jego część nie powinien wejść w ogóle do obrotu prawnego. Pojęcie istotnego naruszenia nie ma charakteru istotnego. Wręcz przeciwnie – może budzić poważne wątpliwości rozstrzygane na gruncie konkretnej sytuacji, np.:
a. oczywista sprzeczność między postanowieniami część tekstowej uchwały a jej graficzną prezentacją,
b. przyjęcie w planie miejscowym postanowień w zakresie zabudowy niezgodnych z postanowieniami studium.
Procedura zaskarżenia mpzp
Do dnia 1 czerwca 2017 r. wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego wymagało uprzedniego wezwania organu gminy do wezwania do usunięcia naruszenia powstałego wskutek uchwalenia uchwały o miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ówczesna procedura była ułomna, ponieważ gmina nie była nawet w stanie zadośćuczynić żądaniu wskazanym w wezwaniu. Obecnie nie ma takiej potrzeby, w przypadku wystąpienia przesłanek określonych powyżej (art. 28 u.p.z.p.) wystarczy skierować skargę do właściwego sądu administracyjnego z uwzględnieniem zasad wynikających z ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Termin zaskarżenia planu
Z uwagi na to, że uchwała wprowadzająca mpzp jest aktem prawa miejscowego, do możliwości jej zaskarżenia do sądu administracyjnego nie znajduje zastosowania roczny termin określony w art. 94 u.s.g. Zatem zaskarżenie uchwały wprowadzającej miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie jest aktualnie ograniczone terminowo.
Niniejszy artykuł otwiera cykl publikacji na temat problematyki związanej z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, które będą się cyklicznie pojawiać na naszym portalu.