W dniu 14 marca 2022 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw pod poz. 583 ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Zgodnie z art. 13 ww. ustawy, każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną do Polski z terenów Ukrainy może być przyznane świadczenie pieniężne na jego wniosek na okres maksymalnie 60 dni.
Świadczenie będzie przyznane każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe co oznacza, że ustawa nie różnicuje podmiotów przyjmujących obywateli Ukrainy. Jedynym wymogiem jest prowadzenie gospodarstwa domowego i konieczność zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia. Ustawodawca przewiduje możliwość przyznania świadczenia, ale wyłącznie na okres 60 dni, przy czym jest możliwe przedłużenie okresu wypłaty świadczenia na dłuższy okres w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Maksymalną wysokość świadczenia pieniężnego, warunki jego przyznawania i przedłużania wypłaty przy uwzględnieniu liczby obywateli Ukrainy napływających do Polski, perspektyw zakończenia działań wojennych w Ukrainie oraz stanu budżetu naszego państwa określa rozporządzenie Rady Ministrów.[1] [1] Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 40 zł za osobę dziennie. Kwotę można podwyższyć za okres zapewniania zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przed dniem wejścia w życie ustawy albo gdy podmiotem zapewniającym zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy jest jednostka organizacyjna, osoba prawna albo przedsiębiorca. Czyli osoby, które zapewniły wyżywienie i zakwaterowanie przed datą wejścia specustawy muszą złożyć stosowny wniosek o podwyższenie kwoty za te dni.
Wniosek o świadczenie
Środki pieniężne zapewniają wojewodowie, a wypłatą świadczenia zajmie się gmina. Wniosek o świadczenie składa się do gminy właściwej dla miejsca zamieszkania obywatela Ukrainy. Wzór wniosku został udostępniony. Zawiera on szereg danych ewidencyjnych, w tym oświadczenia o zapewnieniu zakwaterowania i wyżywienia, czy braku otrzymania innych środków na ten cel. Wymagane będzie również podanie danych osób, które się przyjęło do swojego domu, okresu na jaki zostały przyjęte i adresu ich pobytu. Wniosek jest rozpatrywany w terminie miesiąca od dnia jego złożenia w urzędzie gminy. Rozporządzenie przewiduje uprawnienie gminy do weryfikacji warunków zakwaterowania i wyżywienia. Świadczenie nie przysługuje, jeżeli warunki zakwaterowania i wyżywienia zagrażają życiu lub zdrowiu ludzi, lub gdy we wniosku podano nieprawdę.
Świadczenie pieniężne jest zwolnione od podatku dochodowego, zatem nie będzie też żadnych niekorzystnych konsekwencji podatkowych dla osób, które udzielają pomocy uciekającym obywatelom ukraińskim.
Za jakie osoby nie przysługuje świadczenie?
Ustawa swoim zakresem obejmuje wyłącznie obywateli Ukrainy, którzy uciekali przed działaniami wojennymi i napłynęli bezpośrednio z granicy z terytorium Ukrainy, jak również małżonków obywateli Ukrainy, uciekających przed wojną, którzy nie mają obywatelstwa ukraińskiego. Zatem ww. przepis nie będzie miał zastosowania do obywateli ukraińskich, którzy wjechali do Polski nie bezpośrednio z terytorium Ukrainy, a np. z terytorium Słowacji. Ponadto, ww. świadczenie nie będzie dotyczyć udostępniania lokalu obywatelom innych państw niż Ukraina którzy przebywali na terytorium Ukrainy, nawet jeśli przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi i nawet jeśli mieli uprawnienia pobytowe w Ukrainie (chyba że są małżonkami obywateli Ukrainy, uciekli z terytorium Ukrainy, bo dotknęła ich wojna). Co więcej świadczenie nie będzie przysługiwało jeśli właściciel udostępnia lokal obywatelom Ukrainy, którzy wjechali do Polski ale w związku ze świadczeniem pracy albo w celach turystycznych i tutaj zastała ich wojna.
Świadczenie pieniężne nienależne przy najmie
Co istotne, z art. 13 ust. 4 ww. ustawy wynika, że do wniosku o świadczenie pieniężne załącza się oświadczenie podmiotu składającego wniosek, że nie otrzymano dodatkowego wynagrodzenia, w tym za wynajem. Powyższe oznacza, że oświadczenie nie będzie przysługiwać jeśli dany podmiot udostępniający lokal pobierał z tego tytułu jakikolwiek wynagrodzenie bądź zawarł z lokatorami umowę najmu.
[1] [2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 marca 2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty (Dz.U. poz.605).