Zobowiązanie wykonawcy do nieodpłatnego świadczenia

Często w Specyfikacjach Istotnych Warunków Zamówienia Publicznego spotyka się zapisy, zgodnie z którymi wykonawca oprócz odpłatnego świadczenia głównego zobowiązany jest do wykonania na rzecz zamawiającego usługi dodatkowej, już nieodpłatnej. Czy taki zapis jest jednak dopuszczalny?

Nie ma wątpliwości co do tego, że dopuszczalnym jest zamówienie w toku jednego postępowania usług lub przedmiotów o cechach i charakterystyce zupełnie od siebie odmiennej. Co do zasady jednak wszystkie te świadczenia powinny być zapewniane za zapłatą na rzecz wykonawcy ceny. Zgodnie bowiem z definicją ustawową przez zamówienia publiczne należy rozumieć umowy odpłatne[1].

Zamawiającemu nie wolno zatem wymuszać na wykonawcach świadczenia usług, wykonania robót lub dostawy towarów nieodpłatnie. Stanowiłoby to naruszenie licznych przepisów ustawowych mających na celu ochronę uczciwej konkurencji oraz przejrzystości i proporcjonalności procedury[2]. W konsekwencji przeprowadzone postępowanie byłoby nieważne[3].

Jeżeli jednak zarówno świadczenie główne, jak i uboczne opisano w przedmiocie zamówienia i jasnym jest, że cena wskazywana w ofertach wykonawców dotyczy wszystkich wyszczególnionych w SIWZ świadczeń, to przeprowadzenie takiego postępowania jest dopuszczalne.

Zgodnym z prawem będzie na przykład wskazanie w przedmiocie zamówienia zakupu pojazdów wraz z usługą ich serwisowania przez określony okres czasu. Niedopuszczalnym jednak jest dokonanie opisu przedmiotu zamówienia w ten sposób, iż wyszczególni się w nim wyłącznie zakup określonej liczby pojazdów, podczas gdy nieodpłatny obowiązek ich serwisowania przez wykonawcę zostanie zastrzeżony w dalszej części SIWZ, na przykład w załączniku stanowiącym wzór umowy zawieranej z wykonawcą.

Na wyżej opisane kwestie zwrócić uwagę powinien zarówno zamawiający w toku sporządzania specyfikacji, jak i wykonawca biorący udział w postępowaniu. Jeżeli bowiem zamawiający dopuścił się naruszeń prawa związanych z zawarciem w specyfikacji obowiązku świadczeń nieodpłatnych przez wykonawcę, to postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego może zostać unieważnione.

[1] Art. 2 pkt 13 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2164 z późn. zm.).

[2] Art. 7 ust. 1, art. 29 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2164 z późn. zm.).

[3] Gill, Norbert. Zamówienia publiczne. Aspekty praktyczne w komentarzach. Poznań 2015.