Farmy wiatrowe. Nowe zasady lokalizacji elektrowni wiatrowej

Zgodnie z zapowiedziami Rządowego Centrum Legislacji w piątek, 01. lipca 2016 r. pod pozycją 961 w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z dnia 20. maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Powyższe oznacza, że nowe przepisy wejdą w życie już w połowie lipca.

słowem wstępu

Dotychczasowy stan prawny nie przewidywał warunków i trybu budowy oraz lokalizacji elektrowni wiatrowych. Konsekwencją braku regulacji było to, że instalacje lokalizowane mogły być w bliskiej odległości od posadowionych w okolicy budynków mieszkalnych. Nowa ekipa rządząca postanowiła   zapobiec dalszym tego typu działaniom. Uchwalona ustawa określa konkretne odległości sytuowania zarówno budynków mieszkalnych od elektrowni wiatrowej, jak i elektrowni wiatrowej od budynków mieszkalnych. Zdaniem tworzących projekt,  sektor odnawialnych źródeł energii oparty na energii wiatrowej ma zyskać ramy prawne do prawidłowego funkcjonowania, a zasady sytuowania farm wiatrowych mają być jasne i równe dla wszystkich.

jak było dotychczas?

Twórcy ustawy w uzasadnieniu jej projektu wskazywali, że wiatraki emitują hałas, niesłyszalne dla ucha infradźwięki, powodują wibracje, migotanie światła, mogą stanowić także bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia w przypadku awarii, jak również oblodzenia łopat elektrowni wiatrowej zimą. Brak regulacji, a co za tym idzie całkiem dowolne i zbyt małe odległości elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych stały się zarzewiem konfliktów na linii społeczeństwo – gminy. Dowolność w sytuowaniu instalacji była przedmiotem krytyki także ze strony Najwyższej Izby Kontroli. Konieczne było uregulowanie przynajmniej minimalnych ram realizacji inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych. Z jednej strony podyktowane było to dużym zainteresowaniem tematyką odnawialnych źródeł energii, z drugiej – rozwojem tego sektora.

czego dotyczy ustawa?

Zakresem nowych przepisów objęto warunki i tryb lokalizacji i budowy elektrowni wiatrowych, a także warunki lokalizacji elektrowni wiatrowych w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej już istniejącej albo planowanej.

Regulacja ustawowa nie dotyczy natomiast inwestycji realizowanych i użytkowanych na obszarach morskich oraz tych urządzeń, których moc nie jest większa niż moc mikroinstalacji w rozumieniu przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii (tj. nie jest większa niż 40 kW).

nowa terminologia

Ustawa posługuje się terminami, które wymagały zdefiniowania przez ustawodawcę – pojęciem  elektrowni wiatrowej oraz elementów technicznych.

Według intencji ustawodawcy elektrownią wiatrową jest budowla (rozumiana według przepisów prawa budowlanego), która składa się co najmniej z fundamentu, wieży oraz elementów technicznych i, jak już wspomniano, ma moc większą niż moc mikroinstalacji.

Z kolei elementy techniczne, które stanowią składnik elektrowni wiatrowej  ustawodawca wymienił wyczerpująco: wirnik z zespołem łopat, zespół przeniesienia napędu, generator prądotwórczy, układy sterowania, zespół gondoli wraz z mocowaniem i mechanizmem obrotu.

lokalizacja elektrowni wiatrowych

W myśl nowych przepisów lokalizacja elektrowni wiatrowych może nastąpić wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jest to rozwiązanie aprobowane przez przeciwników funkcjonowania wiatraków. Ich zdaniem jest konieczne, aby społeczeństwo było przez ustawodawcę wyposażone w narzędzia chroniące ich interesy w procesie inwestycyjnym. Teraz zainteresowani będą mogli skarżyć na gruncie przepisów administracyjnych uchwały w przedmiocie uchwalenia miejscowego planu, a co za tym idzie – wpływać na lokalizację farm wiatrowych. W gminach, w których obecnie nie funkcjonuje miejscowy plan organy będą miały 36 miesięcy od momentu wejścia ustawy w życie, aby taki plan uchwalić według dotychczas obowiązujących zasad.

Ustawa w mediach określona została mianem „ustawy odległościowej”. Stanowi ona bowiem, że elektrownia wiatrowa może być zlokalizowana w odległości równiej lub większej od dziesięciokrotności jej wysokości obejmującej elementy techniczne, w szczególności wirnik z łopatami. W praktyce powyższe regulacje sprowadzą się do tego, że minimalna odległość nowych wiatraków od zabudowy mieszkaniowej wyniesie 1,5 – 2 km. Przeciwnicy ustawy są zdania, że taka regulacja doprowadzi to do znacznego zahamowania rozwoju sektora odnawialnych źródeł energii dotyczącego energii wiatrowej.

Jeśli funkcjonujące już wiatraki nie spełniają w/w warunków będą mogły nadal funkcjonować. Niedopuszczalne będzie jednak zwiększanie ich parametrów użytkowych albo oddziaływania na środowisko.

przepisy przejściowe

Znaczną część nowej ustawy ustawodawca poświęcił na tzw. przepisy przejściowe i końcowe. Regulują one byt tych spraw, które przed wejściem w życie nowych przepisów zostały wszczęte albo już zakończone. Dzięki nim możliwe będzie dokończenie rozpoczętych inwestycji według dotychczasowych reguł.

Ogólną regułą jest, że pozwolenia na budowę elektrowni wiatrowych, zgłoszenia budowy, decyzje ustalające warunki zabudowy budynków mieszkalnych pozostaną w mocy. Utracą ją natomiast decyzje ustalające warunki zabudowy dotyczące elektrowni wiatrowych wydane przed dniem wejścia ustawy w życie. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której przed wejściem w życie wszczęto już postępowanie o wydanie pozwolenia na budowę.

Należy mieć na uwadze, że ze względu na ilość przepisów przejściowych regulujących różne okoliczności każdorazowo konkretna sytuacja będzie wymagała indywidualnej analizy.

jak ocenić nowe przepisy?

Przeciwnicy ustawy są zdania, że ograniczy ona rozwój sektora energii wiatrowej z uwagi na znaczne zaostrzenie lokalizowania instalacji. W tej kwestii, niezależnie od własnych przekonań, należy się z nimi zgodzić. Jeśli dotychczas sytuowanie farm wiatrowych było praktycznie dowolne, to wprowadzenie sztywnych reguł i ich odległości od zabudowań zmniejsza pulę potencjalnych lokalizacji instalacji w stosunku do sytuacji sprzed wejścia przepisów w życie.

Z kolei zwolennicy ustawy (zwłaszcza rząd)  stoją na stanowisku, że stanowi ona absolutne minimum, jakie należało uchwalić, aby uregulować chociaż ramy kwestii energii uzyskiwanej z wiatraków. Opozycja natomiast krytykując ustawę zarzuca wskazywanie przez władzę kierunku polityki energetycznej kraju.

Autor:
Paulina Skonieczna