Niewątpliwym jest, iż projekty architektoniczne oraz architektoniczno-urbanistyczne posiadają status utworu w rozumieniu ustawy Prawo autorskie. Niesie to za sobą liczne konsekwencje, zwłaszcza w zakresie prawa twórcy do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. W zakresie w jakim przepisy te mają zastosowanie do prawa budowlanego wprowadzono jednak zasady szczególne.
Autorskie prawo nadzoru zostało znacznie ograniczone w odniesieniu do projektów architektonicznych oraz architektoniczno-urbanistycznych. Autor pozbawiony jest bowiem uprawnień nadzorczych, chyba że inwestor lub organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę zobowiąże go do sprawowania nadzoru autorskiego. Przy tym zobowiązanie przez organ może mieć miejsce wyłącznie w przypadku wysokiego stopnia skomplikowania wznoszonego obiektu bądź jego wpływu na środowisko.
Obowiązek wykonywania nadzoru
Sposób sformułowania przepisów ustawy Prawo budowlane wskazuje, iż w przypadku zobowiązania przez inwestora lub organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę, projektant nie może uchylić się od wykonywania nadzoru autorskiego.
W praktyce jednak nie zawsze to twórca projektu wykonuje uprawnienia projektanta w zakresie nadzoru. Często, zwłaszcza w zakresie zamówień publicznych, projektant wyłaniany jest w formie przetargu.
Pomimo powyższego, ustawa nie przesądza o odpłatności zawartej we wskazanym przedmiocie umowy inwestora z projektantem. Należy więc kwotę wynagrodzenia określić z góry, zwłaszcza iż część przedstawicieli teorii prawa stoi na stanowisku, iż w przypadku braku odmiennego zastrzeżenia, czynności nadzoru wykonywane są nieodpłatnie[1].
Zakres nadzoru
Obowiązki, które winny być wykonywane przez zobowiązanego obejmują stwierdzanie w toku robót ich zgodności z projektem oraz uzgadniania zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego zmian w stosunku do rozwiązań przyjętych uprzednio.
Dla właściwego wykonywania swych czynności projektant został przez ustawę Prawo budowlane wyposażony w uprawnienia m. in. do wstępu na teren budowy oraz żądania jej wstrzymania w razie stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia lub wykonywania jej niezgodnie z projektem.
Możliwość zobowiązania projektanta do nadzoru nad realizowaną inwestycją niewątpliwie umożliwia inwestorowi szerszą kontrolę nad bezpieczeństwem wznoszonego obiektu oraz pozwala zabezpieczyć się przed ewentualnymi roszczeniami twórcy związanymi z brakiem zgodności końcowego rezultatu z udostępnionym utworem.
[1] Gliniecki A. (red.), Despot-Mładanowicz A., Kostka Z., Ostrowska A., Piątek W. Prawo budowlane. Komentarz. LexisNexis, 2014. Komentarz do art. 18. Teza 9
ARTYKUŁU? NAPISZ DO NAS
