Wycinka drzew – co trzeba wiedzieć?

Co do zasady, wycięcie drzew lub krzewów wymaga uprzedniego uzyskania stosownego zezwolenia. W znacznej mierze regulacje są tożsame zarówno dla wycinki drzew, jak
i wycinki krzewów. Tryb pozyskania zezwolenia oraz szczególne wymogi mogą się jednak różnić chociażby w zależności od przyczyny planowanej wycinki, statusu własnościowego nieruchomości, na której rosną drzewa czy uwarunkowań wynikających z przepisów o ochronie środowiska. Jakkolwiek złożony i uzależniony od wielu zmiennych może być właściwy sposób postępowania w danym przypadku, to możliwe jest jednak wyodrębnienie uniwersalnych informacji, które znajdą zastosowanie w niemal każdym przypadku, w którym chcemy przeprowadzić wycinkę drzew.

Do kogo z wnioskiem?

Właściwym organem do wydania zezwolenia na przeprowadzenie wycinki drzew lub krzewów jest zasadniczo wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na położenie nieruchomości, na której znajdują się drzewa. Są jednak przypadki, gdy wniosek o wydanie zezwolenia powinien zostać skierowany do innego podmiotu. Dla przykładu, jeżeli drzewo znajduje się na nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków, to organem właściwym będzie wówczas wojewódzki konserwator zabytków. Ponadto, wniosek należy skierować do starosty, jeżeli nieruchomość jest własnością gminy lub do marszałka województwa, jeżeli jest ona własnością miasta na prawach powiatu (o ile nie znajdują się one
w użytkowaniu wieczystym innych podmiotów). W typowych sytuacjach, uprawniony do złożony wniosku jest posiadacz nieruchomości za zgodą właściciela lub sam właściciel. Zgody właściciela na złożenie wniosku o wydanie zezwolenia nie potrzebują jednak użytkownik wieczysty, posiadacz nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym czy właściciel urządzeń przesyłowych (np. służących do doprowadzania wody, pary lub gazu), jeśli drzewo lub krzew zagrażają urządzeniom. Ten ostatni musi się jednak liczyć z tym, że zasadniczo będzie zobowiązany do zapłaty właścicielowi gruntu odszkodowania z tytułu przeprowadzonej wycinki.     

Czy zawsze potrzebne jest zezwolenie?

Jak wspomniano, zasadą jest konieczność uzyskania zezwolenia na wycinkę. Ustawodawca przewidział jednak przypadki, gdy takie zezwolenie nie jest potrzebne. Przykładowo, nie ma obowiązku pozyskania zezwolenia na usunięcie:

– drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej,

– drzew, których objętość nie przekracza określonych wartości,

– drzew lub krzewów usuwanych w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego.

Opłata i inne obowiązki związane z wycinką

Zasadniczo, przeprowadzenie wycinki związane jest z koniecznością uiszczenia opłaty. Wysokość opłaty ustalana jest przez organ w decyzji administracyjnej stanowiącej zezwolenie na przeprowadzenie wycinki, a podstawą jej ustalenia jest obwód pnia na wysokości 130 cm oraz stawka opłaty, która uzależniona jest od gatunku drzewa. Stawki opłat określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 lipca 2017 r. w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów.  Jednak od zasady uiszczania opłat również obowiązują wyjątki. Opłacie nie podlega między innymi wycinka drzew i krzewów, na którą nie ma obowiązku uzyskania zezwolenia. Co jednak ważne, nie każdy przypadek, w którym wycinka nie podlega opłacie, zwolniony jest z obowiązku uzyskania zezwolenia. Ustawa wymienia szereg sytuacji, w których zezwolenie trzeba uzyskać, lecz nie wiąże się to z obowiązkiem poniesienia opłaty.

W przypadku dużych inwestycji opłata może niekiedy osiągać znaczną kwotą. Możliwe jest wówczas, w terminie 14 dni od dnia, w którym zezwolenie stało się ostateczne, złożenie wniosku o rozłożenie opłaty na raty lub odroczenie terminu jej płatności na okres do 3 lat, jeżeli przemawia za tym sytuacja materialna wnioskodawcy.

Wydając zezwolenie, organ ma prawo uzależnić wycinkę od przesadzenia drzew lub dokonania przez wnioskodawcę nasadzeń następczych w miejsce usuwanych drzew. Prawidłowe zrealizowanie tego obowiązku jest wówczas warunkiem uznania, że wnioskodawca postąpił zgodnie z treścią zezwolenia.

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę planując wycinkę drzew?

Każdorazowo wycinka drzew powinna być poprzedzona analizą występowania dodatkowych ograniczeń lub obowiązków, które mogą w danym przypadku obowiązywać, i to niezależnie od tego, co wskazano dotychczas. Najczęściej wynikają one z przepisów z zakresu ochrony przyrody. Szczególnie ważne jest, aby zbadać możliwość ewentualnego naruszenia zakazów związanych z ochroną gatunkową, która może dotyczyć roślin, grzybów lub zwierząt. Poza tym, znajdowanie się nieruchomości na terenie parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu czy obszaru Natura2000 istotnie wpływa na obowiązki osoby chcącej przeprowadzić wycinkę. Niekiedy okoliczności tego rodzaju wymagają przeprowadzenia dodatkowych postępowań i pozyskania odrębnych, szczególnych decyzji lub zezwoleń, co wydłuża sam proces pozyskania zezwolenia, a czasami wręcz stanowi przeszkodę do jego wydania.

Kary za naruszenie przepisów

Wycinka drzew, jeżeli przeprowadzona nieprawidłowo, może skutkować naruszeniem rozmaitych norm, co potencjalnie wiąże się z różnego rodzaju odpowiedzialnością. Podstawową konsekwencją, przewidzianą w szczególności w razie przeprowadzenia wycinki bez zezwolenia lub z naruszeniem warunków zezwolenia, jest administracyjna kara pieniężna. Co ważne, dla jej nałożenia przez organ wystarczające jest samo naruszenie przepisów (np. wycinka mimo braku zezwolenia). Nie ma możliwości uchylenia się od odpowiedzialności poprzez wykazanie, że nie ponosi się winy. W tym sensie odpowiedzialność ma charakter obiektywny. Z kolei naruszenie innych przepisów z zakresu ochrony przyrody, na przykład zakazów obowiązujących w parkach krajobrazowych, rezerwatach przyrody, parkach narodowych czy obszarach Natura2000, podlega karze aresztu albo grzywny. Co więcej,
w razie wyrządzenia zniszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym  znacznych rozmiarów lub istotnej szkody w gatunkach chronionych, można narazić się na odpowiedzialność karną przewidzianą w art. 181 Kodeksu karnego, a tym samym nawet na karę pozbawienia wolności.

Powyższe uwagi stanowią tylko część aspektów, które należy wziąć pod uwagę planując wycinkę drzew lub krzewów. Mają one jednak charakter podstawowy i każdorazowo powinny być wzięte pod uwagę. Każdy przypadek wymaga szczegółowej i wielowątkowej analizy, także pod kątem uniknięcia odpowiedzialności z tytułu naruszenia przepisów.