Konsultacje społeczne w postępowaniu środowiskowym

Każdy zainteresowany człowiek może brać udział w postępowaniu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Oprócz prowadzenia konsultacji społecznych organy rozpatrujące takie sprawy są zobowiązane informować społeczeństwo o czynnościach postępowania oraz umożliwić zainteresowanym składanie uwag i wniosków. Gwarantują to obowiązujące przepisy.

Konsultacje społeczne stanowią nieodłączny element postępowania środowiskowego mającego na celu uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięć w zakresie inwestycji liniowych. W toku prowadzonego postępowania aktywność osób innych niż inwestor może wystąpić w następujących postaciach:

• udziału stron postępowania – innych niż wnioskodawca (inwestor przedsięwzięcia), np. właścicieli nieruchomości objętych lub sąsiadujących z obszarem oddziaływania inwestycji;

• osób zainteresowanych prowadzonym postępowaniem – nie posiadających jednak statusu strony postępowania, które zgodnie z prawem mogą posiadać uprawnienia do zgłaszania wniosków i uwag oraz uczestniczenia w publicznych rozprawach administracyjnych;

• organizacji ekologicznych – uczestniczących w postępowaniu na prawach strony postępowania, jeżeli powołując się na swoje cele statutowe zgłoszą chęć uczestniczenia w danym postępowaniu (organizacje ekologiczne).

Aktualne uregulowania prawne w zakresie postępowania środowiskowego zapewniają na wszystkich jego etapach czynny udział społeczeństwa. Organy administracji właściwe do wydania decyzji środowiskowej mają obowiązek zapewnić społeczeństwu możliwość czynnego uczestniczenia w postępowaniu środowiskowym. Art. 29 u.i.o.ś. przyznaje przedstawicielom społeczeństwa generalne uprawnienie do składania uwag i wniosków w toku postępowania. Udział społeczeństwa w toku postępowania środowiskowego ma przy tym przede wszystkim charakter konsultacyjny, nie stanowi źródła interesu prawnego i tym samym nie przyznaje każdemu zainteresowanemu obywatelowi statusu strony postępowania [1].

Obowiązujące przepisy prawa nakładają na organ administracji szereg obowiązków mających na celu zapewnienie realnej możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. Podstawowym obowiązkiem organu jest podanie do publicznej wiadomości, przed wydaniem decyzji i bez zbędnej zwłoki informacji wskazanych w art. 33 ust. 1 i 2 u.i.o.ś. Zawarty w przytoczonym przepisie katalog środków gwarantujących udział społeczeństwa ma charakter zamknięty, ustawodawca nie dopuścił bowiem co do zasady zastosowania innych instrumentów prawnych mających zagwarantować udział społeczeństwa w postępowaniu [2].

Podanie informacji do publicznej wiadomości następuje poprzez udostępnienie informacji na stronie Biuletynu Informacji Publicznej organu właściwego w sprawie, ogłoszenie informacji w sposób zwyczajowo przyjęty w siedzibie organu oraz poprzez obwieszczenie w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscu planowanego przedsięwzięcia, a także w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot postępowania. Z uwagi na wieloetapowy charakter postępowania środowiskowego organ powinien natomiast oddzielnie powiadamiać społeczeństwo o podjęciu każdej czynności procesowej wskazanej w art. 33 ust. 1 u.i.o.ś.

Głównym instrumentem przysługującym społeczeństwu w ramach postępowania środowiskowego jest składanie wniosków i uwag, w zakreślonym przez organ terminie. Uwagi i wnioski mogą być wnoszone w formie pisemnej, ustnie do protokołu oraz za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym. Zgodnie z art. 29 u.i.o.ś. uwagi i wnioski może wnosić każdy obywatel, także nie posiadający statusu strony postępowania.

Złożenie uwag i wniosków po upływie wyznaczonego terminu może natomiast skutkować pozostawieniem ich bez rozpoznania. Organ nie ma bowiem obowiązku rozpatrywania uwag i wniosków zgłoszonych z przekroczeniem wyznaczonego w tym celu terminu. Organ powinien jednakże zapoznać się również z uwagami i wnioskami zgłoszonymi po terminie. Może bowiem uwzględnić je z urzędu, jeżeli będzie to służyło realizacji zasady prawdy obiektywnej lub zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej wynikających z art. 7 i 8 k.p.a. Organ prowadzący postępowanie może także kilkukrotnie wyznaczać termin do składania uwag i wniosków, jeżeli np. w wyniku uzupełnienia bądź zmiany wniosku o wydanie decyzji środowiskowej, uległy zmianie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności.

Innym środkiem prawnym mającym na celu zagwarantowanie udziału społeczeństwa w postępowaniu, jest możliwość przeprowadzenia przez organ publicznej rozprawy administracyjnej. O terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy organ administracji powiadamia strony postępowania oraz zawiadamia potencjalnie zainteresowane postępowaniem podmioty w drodze obwieszczenia albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Przyjmuje się przy tym, że przeprowadzenie rozprawy w sprawie o wydanie decyzji środowiskowej ma charakter fakultatywny i pozostaje w zakresie uznaniowej decyzji organu prowadzącego postępowanie.

Ponadto w art. 37 u.i.o.ś. nałożono na organ prowadzący postępowanie obowiązek rozpatrzenia zgłoszonych wniosków i uwag oraz wskazania w jaki sposób i w jakim zakresie zostały wzięte pod uwagę oraz uwzględnione wnioski i uwagi zgłoszone przez społeczeństwo. Udział społeczeństwa w postępowaniu ma bowiem głównie na celu wielokierunkowe rozpatrzenie sprawy. Rozpatrzenie uwag i wniosków następuje przy tym w uzasadnieniu decyzji kończącej postępowanie w sprawie. Należy wskazać, iż organ nie ma obowiązku uwzględnienia uwagi i wniosków zgłoszonych przez przedstawicieli społeczeństwa. Jest on uprawniony do samodzielnej oceny zasadności zgłoszonych w toku postępowania postulatów [3].

Obowiązki informacyjne w postępowaniu środowiskowym mające na celu zapewnienie czynnego udziału społeczeństwa nie kończą się przy tym wraz z wydaniem decyzji środowiskowej. Zgodnie z art. 38 u.i.o.ś. organ prowadzący postępowanie powinien podać do publicznej wiadomości informację o wydaniu decyzji oraz o możliwościach zapoznania się z jej treścią. Społeczeństwo niezależnie od przysługiwania lub nieprzysługiwania poszczególnym osobom przymiotu strony postępowania, winno mieć bowiem zagwarantowaną możliwość zapoznania się z treścią decyzji środowiskowej, kończącej postępowanie w sprawie.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

[1] K. Gruszecki, Komentarz do art. 33 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, LEX/el 2009.

[2] K. Gruszecki, Komentarz do art. 33…, op. cit., LEX/el 2009.

[3] K. Gruszecki, Komentarz do art. 37…, op. cit., LEX/el 2009.