Brak adresu strony nie wstrzyma postępowania

Obowiązek wskazania adresów zamieszkania na gruncie każdego z postępowań niejednokrotnie jest znacznym utrudnieniem w skutecznym przeprowadzeniu sprawy. Na gruncie postępowania administracyjnego brak prawidłowego adresu strony sprawia, że organ administracji nie jest w stanie skutecznie doręczyć jej jakiegokolwiek pisma w sprawie. Procedowanie bez wiedzy strony wiąże się z określonymi przez prawo konsekwencjami, w szczególności na gruncie postępowania administracyjnego jest to przesłanka do wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją.

Istnieją oczywiście organy gromadzące informacje adresowe – stwarza to możliwość wystąpienia do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania Wydziału Meldunkowego Urzędu Gminy celem ustalenia, czy dana osoba nadal jest zameldowana pod dotychczasowym adresem. W dalszej kolejności organ administracji publicznej powinien sam zwrócić się do Wydziału Udostępniania Informacji, Departamentu Centralnych Ewidencji Państwowych MSWiA. Nie zawsze jednak tego typu działania okazują się skuteczne.

Rozwiązanie problemu – postępowanie administracyjne

Na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego rozwiązanie tej kwestii zapewnia art. 34 KPA. Możliwość jaką stwarza przywołany przepis to wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wcześniej wyznaczony.

Zagadnienie, czy pojęcie osoby nieobecnej odnosi się jedynie do osób fizycznych, czy także do stron niebędących osobami fizycznymi, w szczególności zaś do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, jest sporne.[1] Pojawiają się głosy ograniczające tę możliwość jedynie do osób fizycznych[2] jak i poglądy wskazujące na brak takich ograniczeń[3].

Z wnioskiem z art. 34 § 1 KPA zobowiązany wystąpić jest Organ administracji prowadzący dane postępowanie, a w przedmiocie wyznaczenia przedstawiciela (kuratora) orzeka Sąd powszechny. Warto wskazać, że wystąpienie organu administracji do sądu powszechnego z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej nie stanowi podstawy do zawieszenia postępowania administracyjnego według art. 97 § 1 pkt 4 KPA.[4]

Ponadto obowiązujące przepis KPA przewiduję także wyjątkowy tryb, w którym to organ administracji uprawniony jest do wyznaczenia przedstawiciela osoby nieobecnej (ale nie niezdolnej do czynności prawnych) w przypadku niecierpiącym zwłoki.

Wyznaczenie przedstawiciela tymczasowego przez organ administracji publicznej może nastąpić równocześnie ze złożeniem do sądu wniosku o ustanowienie przedstawiciela dla osoby nieobecnej.[5] Przedstawiciel wyznaczony przez organ administracji publicznej wykonuje swoje obowiązki do czasu wyznaczenia przedstawiciela dla strony nieobecnej przez sąd i jedynie w zakresie przypadków niecierpiących zwłoki.[6]

Za przypadek niecierpiący zwłoki trudno uznać sytuację, gdy „decyzja dotyczy ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, a postępowanie toczy się przez blisko rok naruszając prawo stron do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie”[7]. Także, gdy Inwestor wnosi o ustanowienie kuratora dla osoby nieobecnej dla dokonania czynności nagłej, a organ wyznacza taką osobę po upływie znacznej ilości czasu uznać można, że w rzeczywistości sytuacja niecierpiąca zwłoki nie miała miejsca.[8]

Osoba zmarła jako strona postępowania

Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku, gdy osobą nieobecną w postępowaniu administracyjnym jest osoba nieżyjąca.

Art. 30 k.p.a.

• 4. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni
• 5. W sprawach dotyczących spadków nieobjętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku – kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej.

Niezależnie od tego, czy spadkobiercy są znani oraz czy złożyli oświadczenie o przyjęciu spadku, spadek uważa się za nieobjęty, jeżeli spadkobiercy, a przynajmniej jeden z nich, nie objęli faktycznie spadku w przechowanie, zarząd lub użytkowanie. Dlatego też zarząd spadku nieobjętego, w szczególności zaś ustanowienie kuratora spadku, nie wchodzi w rachubę, jeżeli chociaż jeden ze spadkobierców objął spadek.[9]

Podkreśla się, że „Śmierć zapisanego w księdze wieczystej właściciela nieruchomości podlegającej rozgraniczeniu nie stanowi powodu zawieszenia postępowania rozgraniczeniowego na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., może natomiast skutkować koniecznością zastosowania art. 30 § 5 k.p.a.[10]

Podsumowanie

Brak aktualnych adresów stron postępowania lub ich zgon zawsze stanowią komplikację procedury i potrafią znacznie opóźnić kluczowe dla realizacji inwestycji celu publicznego postępowania. Powszechnie stosowana fikcja prawna, na podstawie której pismo uważa się za doręczone jeśli awizowano je dwukrotnie nie zawsze jest wystarczającym remedium.

Usprawnienie pozyskiwania adresów stron postępowania na pewno jest kierunkiem, w którym powinny zmierzać zmiany w prawie. Natomiast już obowiązujące przepisu umożliwiaj organom administracji spowodowanych brakiem wiedzy o aktualnym adresie strony lub śmiercią strony w toku postępowania. W braku inicjatywy organu o podjęcie stosownych czynności mogą również wnioskować strony postępowania. Skoro organ posiada środki prawne pozwalające na zniwelowanie opisywanych okoliczności, to brak i podjęcia i stosowania w postępowaniu może skutkować powstaniem stanu i konsekwencji związanych z bezczynnością organu.

[1] Wróbel Andrzej, Jaśkowska Małgorzata, Wilbrandt – Gotowicz Martyna, Komentarz aktualizowany Kodeksu postępowania administracyjnego,Opublikowano: LEX/el. 2018,

[2] por. ibidem,

[3] Por. Przybysz Piotr Marek, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany

Opublikowano: LEX/el. 2018 lub wyrok NSA z 27 czerwca 2013 r., II OSK 234/13, LEX nr 1559575,

[4] wyrok NSA w Krakowie z 2.11.1999 r., II SA/Kr 78/98, ONSA 2000/4, poz. 164,

[5] Wróbel Andrzej, Jaśkowska Małgorzata, Wilbrandt-Gotowicz Martyna, Komentarz aktualizowany Kodeksu postępowania administracyjnego, Opublikowano: LEX/el. 2018

[6] Por. ibidem oraz Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, II SA/Kr 1275/06, LEX nr 519020,

[7] Zob. II SA/Kr 1275/06 – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, LEX nr 519020,

[8] Zob. II SA/Kr 1003/13 – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie LEX nr 1471242,

[9] Ibidem.

[10] wyrok NSA z 11 lutego 1999 r., II SA/Po 750/98, OSP 2000, nr 4, poz. 61,