Na gruncie wprowadzonej niedawno w życie ustawy z dnia 22 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych już teraz pojawiają się liczne wątpliwości interpretacyjne. Jedną z nich jest kwestia terminu udostępnienia przez właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, co do której decyzja o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej wywołać ma wyłącznie skutek w postaci ograniczenia sposobu korzystania.
Rozpoczęcie budowy dopiero, gdy decyzje stanie się ostateczna
Wskazaną wyżej kwestię reguluje między innymi art. 19 ust. 6 specustawy, który stanowi, iż rozpoczęcie robót budowlanych może nastąpić z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej stała się ostateczna. Norma ta odnosi się zarówno do nieruchomości, w stosunku do których przewidziano skutek wywłaszczenia, jak i do tych, co do których orzeczono wyłącznie ograniczenie sposobu korzystania.
Uzupełnieniem treści wyżej wskazanego przepisu jest artykuł 8 ust. 1 pkt 9 specustawy, który jako jeden z koniecznych elementów decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji wskazuje określenie terminu wydania nieruchomości lub opróżnienia lokali i innych pomieszczeń, nie krótszy niż 120 dni od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna.
Czy inwestor musi odczekać 120 dni nie tylko w przypadku „twardego wywłaszczenia”?
Oczywistym jest, iż w rzeczywistości w przypadku wywłaszczenia roboty budowlane można rozpocząć dopiero po opuszczeniu nieruchomości przez jej właściciela lub użytkownika wieczystego. Inaczej sytuacja przedstawia się w razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, gdyż decyzja przewidująca ten skutek nie pozbawia uprawnionego władztwa a rozpoczęcie prac zwykle nie wymaga uzyskania całkowitego i trwałego jej posiadania przez inwestora.
Wobec powyższego należy rozważyć czy określenie w decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej wyłącznie skutku w postaci ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości oraz pominięcie kwestii wywłaszczenia wymaga faktycznego „wydania” tej nieruchomości inwestorowi, i „odczekania” aż 120 dni.
Językowa wykładnia pojęć
Opierając się na językowej wykładni analizowanego przepisu kluczowym staje się kwestia interpretacji pojęcia „wydanie nieruchomości”, w szczególności zaś ustalenie czy umożliwienie inwestorowi przeprowadzenia konkretnych prac w istocie takiego „wydania” wymaga.
Zgodnie z definicją przyjętą w prawie administracyjnym, a wyrażoną między innymi w artykule 141 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przez „wydanie nieruchomości” rozumie się również wydanie jej na określony okres czasu. Stosując tę definicję można byłoby więc uznać, iż udostępnienie nieruchomości inwestorowi w celu wykonania określonych prac również stanowi jej „wydanie”, konsekwencją czego jest konieczność wyznaczenia mu na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 9 specustawy terminu nie krótszego niż 120 dni na wykonanie tego obowiązku.
Inna z kolei definicja powyższego terminu przyjęła się w prawie cywilnym. Biorąc pod uwagę w szczególności ustawę o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego stwierdzić należy, iż na tym gruncie „wydanie nieruchomości” może być wyłącznie permanentne i całkowite.
Rozstrzygnięcie kwestii interpretacji językowej
Wobec powyższego należy rozważyć, do której gałęzi prawa winno odnosić się w zakresie interpretacji przepisów ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych. W tym zakresie pomocna okazuje się treść wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 czerwca 2010 r. (sygn.: I OSK 717/10) wydanego na gruncie innej specustawy – dotyczącej organizacji turnieju UEFA EURO 2012[1]. Zgodnie z tym orzeczeniem kwestie wywłaszczeniowe wskazane w ustawie, w tym procedura rokowań podlegają prawu administracyjnemu. Silnym argumentem przemawiającym przeciwko temu jest również zawarte w art. 16 ust. 3 specustawy przesyłowej odesłanie w zakresie egzekucji obowiązków wynikających z decyzji o zezwoleniu na wejście na teren nieruchomości do przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Poszukiwanie celu regulacji
Niemniej jednak zwrócić należy uwagę, iż biorąc pod uwagę cel uchwalenia specustawy przesyłowej, która przyjęta została dla szybszej realizacji inwestycji w tym zakresie oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, bezzasadnym mogłoby okazać się oczekiwanie z rozpoczęciem robót budowlanych przez okres 120 dni od uprawomocnienia się decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowej. Jak wcześniej bowiem wskazano ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości nie jest dla jej właściciela lub użytkownika wieczystego tak dotkliwe jak wywłaszczenie i nie wymaga opuszczenia przez niego nieruchomości.
Aktualne (nieformalne) stanowisko Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju
Do interpretacji językowej pojęcia „wydania nieruchomości” przychyla się przede wszystkim Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, które jako podstawę interpretacyjną wskazuje wspomnianą wcześniej ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W tym miejscu przypomnieć należy, iż Minister Infrastruktury i Rozwoju jest organem odwoławczym rozstrzygającym w przedmiocie decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej. Wobec tego należy się spodziewać, iż ewentualna polemika ze stanowiskiem Ministerstwa wymagałaby rozstrzygnięcia sporu przez sąd administracyjny.
Rozstrzygnięcia na gruncie specustawy o gazoporcie
Kwestię podobną Minister Infrastruktury i Rozwoju rozstrzygał już jako organ odwoławczy na gruncie specustawy o gazoporcie[2], zawierającej przepisy zbliżone do specustawy przesyłowej. Decyzja organu pierwszej instancji dotyczyła w tej sprawie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości objętej inwestycją i stanowiła, iż wydanie nastąpić ma „na wezwanie inwestora”. Organ odwoławczy uznał, iż określenie w ten sposób terminu wydania nieruchomości jest niezgodne z zapisami ustawy oraz skonkretyzował go wyznaczając termin w dniach. Minister wskazał także na synonimiczność określeń „wydanie” oraz „udostępnienie”.
Podsumowanie
Odnosząc się do wskazanych w niniejszym artykule sposobów interpretacji przepisów specustawy przesyłowej wyznaczających termin na wydanie nieruchomości inwestorowi należy zauważyć, iż w orzecznictwie administracyjnym ugruntował się już pogląd wskazujący na konieczność wyznaczenia właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu ustawowego terminu na wydanie inwestorowi nieruchomości, i to niezależnie od tego czy decyzja będąca podstawą tego obowiązku orzeka o wywłaszczeniu, czy tez wyłącznie o ograniczeniu sposobu korzystania.
Moim zdaniem stanowisko powyższe jest błędne, gdyż stoi w sprzeczności z celem ustawy oraz racjonalnym rozumieniem przepisów. Odmienne są bowiem dla właściciela i użytkownika wieczystego skutki wywłaszczenia oraz ograniczenia sposobu korzystania. W szczególności w tym drugim przypadku nie wymaga się opuszczenia przez uprawnionego nieruchomości.
Ostateczne rozstrzygnięcie powyższej wątpliwości wobec przyjętego stanowiska Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, będącego organem odwoławczym w kwestii kontroli legalności decyzji, wymagałoby jednak skierowania sprawy do rozpatrzenia przez sąd administracyjny.
[1] ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012
[2] ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu
ARTYKUŁU? NAPISZ DO NAS
