Bierna postawa i milczenie inwestora wobec informacji o zawarciu umowy wykonawcy z podwykonawcą może powodować jego odpowiedzialność za zapłatę należnego podwykonawcy wynagrodzenia. Inwestor, który nie sprzeciwił się wprost zawarciu umowy poniesie odpowiedzialność nawet wówczas, gdy w umowie głównej zapisano, że jego milczenie oznacza sprzeciw.
W dynamicznych dla branży budowlanej czasach współpracujący z podmiotami jako podwykonawca generalnego wykonawcy, czy wręcz dalszego podwykonawcy często obawiają się o rozliczenie wykonanych prac. Zapłata przez inwestora wynagrodzenia generalnemu wykonawcy nie oznacza bowiem jednocześnie, że zapłatę otrzyma także podwykonawca.
Odpowiedzialność solidarna
Z pomocą podwykonawcom przychodzą obowiązujące przepisy, zwłaszcza stosunkowo nowy art. 6471 k.c. przewidujący, że za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy odpowiada zarówno inwestor jak i generalny wykonawca. Niekiedy odpowiedzialność poniosą także tzw. wyżsi podwykonawcy, którzy połączeni są łańcuchem umów budowalnych począwszy od inwestora, aż do podwykonawcy końcowego.
Kiedy można uzyskać dodatkowe zabezpieczenie zapłaty?
Sposób stosowania wskazanej regulacji budził liczne wątpliwości i wymagał doprecyzowania przez orzecznictwo. W praktyce uzyskanie przez podwykonawcę ochrony przewidzianej w ustawie wymaga przede wszystkim posiadania świadomości co do sposobu jej funkcjonowania oraz wykazania aktywności w uzyskaniu dodatkowego zabezpieczenia.
Zgodnie z art. 6471 § 2 k.c. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Podstawą do uzyskania przez podwykonawcę rozszerzonej ochrony jest uzyskanie przez inwestora wiedzy o jego udziale w realizacji inwestycji oraz istnieniu umowy pomiędzy podwykonawcą a generalnym wykonawcą. Drugą przesłanką zastosowania rozszerzonej ochrony jest wyrażenie przez inwestora zgody na zawarcie wskazanej powyżej umowy o podwykonawstwo.
Milczenie może być kosztowne
Za zgodę inwestora uznać można także jego milczenie. Jeżeli bowiem w terminie
14 dni od przekazania mu projektu umowy lub umowy zawartej z podwykonawcą inwestor nie zgłosi pisemnego sprzeciwu uznaje się, że zgadza się on na zawarcie tej umowy i przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie podwykonawcy.
Inwestorzy próbując uniknąć powstania odpowiedzialności wobec podwykonawców często zapisują w umowach z generalnymi wykonawcami postanowienia, że ich odpowiedzialność powstanie wyłącznie w przypadku wyrażenia wprost zgody na zawarcie danej umowy o podwykonawstwo (milczenie ma zatem oznaczać automatyczny sprzeciw). Tego rodzaju próby uniknięcia odpowiedzialności przez inwestorów nie będą jednak skuteczne. Zgodnie bowiem z art. 6471 § 6 k.c. zapisy umów sprzeczne z treścią tego przepisu są uznawane za nieważne, a ich miejsce zajmuje korzystna dla podwykonawców regulacja ustawowa. Tym samym inwestor, który nie sprzeciwił się wprost zawarciu umowy z podwykonawcą, nie uniknie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należnego podwykonawcy wynagrodzenia.
Informowanie inwestora się opłaca
Omawiana regulacja nie precyzuje, kto powinien poinformować inwestora o projekcie umowy lub już zawartej umowie. W praktyce podwykonawcy często lekceważą sytuację pozostawiając podjęcie działań generalnemu wykonawcy i nie wykazują zainteresowania uzyskaniem dodatkowej ochrony. Popełniają wówczas błąd, bowiem to im powinno najbardziej zależeć na uzyskaniu zabezpieczenia w postaci możliwości dochodzenia zapłaty bezpośrednio od inwestora. To oni powinni zatem wykazać najwięcej inicjatywy w poinformowaniu inwestora o treści zawartej umowy oraz uzyskania jego choćby milczącej zgody. W orzecznictwie podkreśla się, że w przypadkach, gdy zgoda inwestora przyjmuje postać oświadczenia wyrażanego w sposób dorozumiany, powinnością podwykonawcy jest zadbanie o wystąpienie przesłanek skuteczności takiej zgody, w tym w szczególności o uzyskanie przez inwestora pozytywnej wiedzy o istotnych postanowieniach zatwierdzanej umowy1. Na podwykonawcy ciąży zatem obowiązek dbałości o spełnienie ustawowych wymogów uzyskania zabezpieczenia.
Wyłączenie odpowiedzialności inwestora
Inwestor nie poniesie natomiast odpowiedzialności w stosunku do podwykonawcy, jeśli w terminie 14 dni od przedstawienia umowy podwykonawczej lub jej projektu złoży w stosunku do niej pisemny sprzeciw. Dla uzyskania przez podwykonawcę ochrony nie zawsze konieczne będzie zapoznanie się przez inwestora ze szczegółowymi zapisami przedłożonej umowy. Inwestor nie musi ponadto wiedzieć o umowie jeszcze przed jej zawarciem. Ważnym jest natomiast, aby umowę lub jej projekt oraz stosowną dokumentację przedłożyć inwestorowi najpóźniej do chwili zakończenia robót przez podwykonawcę. Przedłożenie dokumentów w terminie późniejszym mija się z celem regulacji, ponieważ chodzi o umożliwienie zapoznania się z dokumentami przed powstaniem obowiązku zapłaty wynagrodzenia2.
Definicja zgody inwestora według sądowych orzeczeń
Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem przyjmuje się, że zgoda inwestora na podwykonawstwo może przyjąć trzy formy:
- w sposób wyraźny ustny lub pisemny;
- czynny dorozumiany;
- bierny (milczący)3.
Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Sądu Najwyższego, przyjmuje się szeroki, korzystny zakres ochrony podwykonawców. Jeżeli bowiem inwestor zrezygnował z wglądu do dokumentacji lub z żądania informacji od wykonawcy, skuteczność jego zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą nie jest uzależniona od przedstawienia umowy lub projektu umowy oraz wiedzy o jej postanowieniach4 . Ponadto uznaje się, że zgoda inwestora może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny5 .
Wnioski
Jak widać, ustawodawca wprowadził do kodeksu cywilnego korzystne dla podwykonawców regulacje w, ale by móc z nich korzystać podwykonawcy muszą pamiętać, aby samodzielnie zatroszczyć się o własne interesy i nie liczyć na to, że ktokolwiek inny zadba o zapewnienie im ochrony.
1 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 stycznia 2014 r., I ACa 1086/13, Lex nr 1428196.
2 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2013 r., I ACa 535/13, Lex nr 1356644.
3 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 kwietnia 2014 r., I ACa 882/13, Lex nr 1477029.
4 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2014 r., V CSK 124/13, Biul.SN 2014/3/12, M.Prawn. 2014/24/1309.
5 Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008/11/121, Prok.i Pr.-wkł. 2010/1-2/38, OSP 2009/9/90, OSP 2009/6/67, Biul.SN 2008/4/8, M.Prawn. 2008/22/1210.
ARTYKUŁU? NAPISZ DO NAS
