Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadziła w 2019 r. szereg nowych instytucji, w tym odrębne postępowanie przed sądem cywilnym dedykowane rozstrzyganiu spraw gospodarczych.
Sprawami gospodarczymi są między innymi „sprawy z umów o roboty budowlane oraz ze ściśle związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych”. Sprawami gospodarczymi będą także chociażby sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami (w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej), nawet jeśli którykolwiek z nich zaprzestał już prowadzenia działalności. Spory na tle budowalnym będą więc najpewniej rozpatrywane na gruncie tego szczególnego postępowania.
Moc nieprawomocnego wyroku Sądu I instancji
W 2019 r. wyroki sądu wydane w sprawach gospodarczych (nawet jeszcze nieprawomocne), które zasądzają jakieś świadczenie na rzecz powoda w pieniądzu (ewentualnie w rzeczach zamiennych), potraktowane zostały dość szczególnie – przypisano im moc tzw. tytułów zabezpieczenia.
Co więcej, na taki wyrok nie trzeba uzyskiwać dodatkowych klauzul, a od razu można go użyć, tj. można na jego podstawie żądać zabezpieczenia roszczenia powoda.
Wobec tego taki nieprawomocny wyrok w postępowaniu gospodarczym ma pod tym konkretnym względem taką samą moc, co nakaz zapłaty przeciwko pozwanemu wydany w postępowaniu nakazowym.
Wyrok taki nie uprawnia do egzekwowania świadczenia, ale jedynie do uzyskania odpowiedniego zabezpieczenia do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przeciwko pozwanemu i ma na celu ochronienie i zabezpieczenie jego majątku, tak aby po ukończeniu postępowania nadal był wypłacalny i potrzebnego majątku do tego czasu nie utracił. Ma to szczególne znaczenie, gdy pozwanemu grozi widmo niewypłacalności – a postępowania sądowe mogą trwać przecież latami.
Możliwe sposoby zabezpieczenia
Jednym z możliwych sposobów zabezpieczenia roszczenia pieniężnego jest wpis hipoteki przymusowej w księdze wieczystej nieruchomości pozwanego. W tym celu należy skierować do sądu wieczystoksięgowego odpowiedni wniosek. Wskazuje się w literaturze, że tego rodzaju zabezpieczenie jest dość nieinwazyjne, wobec czego uzyskanie takiego wpisu hipoteki powinno w wielu przypadkach być możliwe (ponieważ winno wybierać się w pierwszej kolejności metody zabezpieczenia możliwe najmniej inwazyjne a mimo to spełniające cele ochronne). Jeśli pozwany nie uiści na rzecz powoda zasądzonych prawomocnie należności, wówczas wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń m.in. z nieruchomości, która została zabezpieczona hipoteką, niezależnie kto będzie akurat właścicielem tej nieruchomości (nie musi być nim już pozwany – hipoteka dotyczy nieruchomości, a nie konkretnej osoby właściciela).
Dodatkowe możliwe sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych (w przypadku zasądzenia kwoty pieniężnej) wynikają z art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego, a w przypadku roszczeń niepieniężnych (w przypadku zasądzenia rzeczy zamiennych) wynikają z art. 755 Kodeksu postępowania cywilnego.
Część poglądów wskazuje jednak, że nie będzie możliwe ustanowienie zabezpieczenia w każdej postaci wskazanej w tych przepisach, np. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta, zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, czy zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem, gdyż takie sposoby zabezpieczenia może orzec tylko sąd w dedykowanym i osobnym postępowaniu zabezpieczającym.
Zgodnie z tymi poglądami wierzyciel może uzyskać zabezpieczenie tylko w taki sposób, który nie wymaga wcześniejszego orzeczenia sądu ustanawiającego takie zabezpieczenie (a wystarczy nieprawomocny wyrok Sądu gospodarczego).
W praktyce w postępowaniu gospodarczym głównie spotyka się zasądzanie roszczeń pieniężnych i zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej, zajęcia ruchomości, wynagrodzenia za pracę, zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego.
Warto każdorazowo rozważyć odpowiedni środek zabezpieczenia i jego dopuszczalność w naszej indywidualnej sprawie, także na gruncie zmieniającego się orzecznictwa.
Przy decyzji co do zastosowania zabezpieczenia oraz co do wyboru konkretnego sposobu zabezpieczenia warto mieć na uwadze także koszty, które wierzyciel musi w związku z tym wyłożyć – bowiem, gdy zabezpieczenia dokonuje komornik jak i gdy dokonuje tego sąd (hipoteka), wierzyciel musi wyłożyć m.in. opłatę od wniosków wszczynających to postępowanie. Koszty te co do zasady winny być jednak wierzycielowi zwrócone przez dłużnika – wierzyciel powinien jednak o to zadbać i złożyć odpowiednie wnioski w tym zakresie przed sądem rozpoznającym sprawę główną.
ARTYKUŁU? NAPISZ DO NAS
