Tajemnica przedsiębiorstwa a jawność postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

Jawność postępowania jest jedną z podstawowych zasad prawa zamówień publicznych, wyrażoną poprzez obowiązek zamawiającego do udostępnienia na wniosek każdego podmiotu dokumentacji postępowania. Wyjątkiem od tej reguły jest jednak możliwość zastrzeżenia przez wykonawców informacji stanowiących tajemnicę ich przedsiębiorstwa.

W praktyce możliwość ta jest przez wykonawców szeroko nadużywana poprzez zastrzeganie jako tajemnicy przedsiębiorstwa wszelkich danych, które mogłyby być pomocne dla innych uczestników postępowania w celu wystąpienia z konkurencyjną kontrofertą. Działania takie są oczywiście nieuzasadnione i winny wiązać się z odmową utajnienia.

Warunki utajnienia

Zgodnie z powszechnie przyjętym stanowiskiem Sądu Najwyższego[1] oraz Krajowej Izby Odwoławczej[2] by dane uznać za tajemnicę przedsiębiorstwa muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

1. informacja posiada wartość gospodarczą wynikającą na przykład z jej charakteru technicznego lub organizacyjnego;
2. nie została uprzednio ujawniona do wiadomości publicznej;
3. podjęto stosowne działania mające na celu zachowanie informacji w poufności.

Przy tym za ujawnienie do wiadomości publicznej rozumie się udostępnienie informacji ogółowi osób lub tylko tym, które ze względu na prowadzoną działalność są takimi informacjami zainteresowane.

W przypadku gdy zastrzeżeniu podlega wyłącznie część informacji zawartych w określonym dokumencie, to dokument ten podlega ujawnieniu w zakresie nie utajnionym, chyba że ujawnienie go stanowiłoby podstawę do dedukcji na temat całości informacji w nim zawartych. Wykazanie takiej okoliczności należy jednak do obowiązków wykonawcy[3].

Skutek bezpodstawnego zastrzeżenia

W razie bezpodstawnego zastrzeżenia przez wykonawcę danych nie stanowiących tajemnicy przedsiębiorstwa, zamawiający winien uznać takie zastrzeżenie za bezskuteczne i w tym zakresie ofertę odtajnić. Zamawiającemu nie przysługuje w tej sytuacji uprawnienie do odrzucenia oferty[4].

Niesłuszne odtajnienie oferty tworzy jednakże po stronie zamawiającego odpowiedzialność odszkodowawczą względem wykonawcy, który w wyniku tego błędu poniósł stratę.

Wobec powyższego zamawiający są ostrożni w zakresie odtajniania informacji zastrzeżonych przez wykonawców jako tajemnica przedsiębiorstwa.

Środki przysługujące wnioskodawcy

W postępowaniach, w których wartość zamówienia przekracza progi określone w rozporządzeniu[5] wykonawcom, którym odmówiono udostępnienia wnioskowanych danych przysługuje odwołanie do Prezesa Izby. Odwołanie to warto składać, jako iż tendencją w Krajowej Izbie Odwoławczej jest możliwie szerokie ujawnianie informacji o postępowaniu.

W przypadku zaś postępowań podprogowych odwołanie nie przysługuje. Nie oznacza to jednak, iż wykonawca całkowicie pozbawiony jest ochrony. Może on w szczególności wnieść do zamawiającego informację o czynności niezgodnej z prawem. Środek ten nie inicjuje postępowania przed organem odwoławczym i nie ma bezpośredniego wpływu na wzruszalność podjętej przez zamawiającego decyzji, jednakże skutkiem jego wniesienia często może być przeprowadzenie kontroli u zamawiającego przez odpowiednie organy państwowe. Zamawiający obawiając się wykrycia ewentualnych nadużyć dążą do przywrócenia stanu zgodnego z prawem co może zakończyć się zmianą uprzednio wydanej decyzji i odtajnieniem żądanych informacji.

Podsumowanie

W interesie wykonawcy z całą pewnością leży zastrzeżenie jako informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa możliwie najszerszego spektrum danych. Istnieje bowiem znaczne prawdopodobieństwo, że zamawiający nie zakwestionuje zasadności złożonego wniosku. Nawet jeśli ostatecznie dojdzie do odtajnienia informacji wykonawca zastrzegający zyska cenny czas dający mu przewagę nad konkurentami.

[1] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r. (sygn. I CKN 304/00)

[2] Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 31 stycznia 2013 r. (sygn. KIO 80/13; KIO 81/13)

[3] Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 9 stycznia 2014 r. (sygn. KIO 2932/13)

[4] Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2005 r. (sygn. III CZP 74/05)

[5] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2015 r. w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (Dz. U. 2015.2263)