Wylesienie gruntów pod inwestycje nie zawsze konieczne

Inwestycje liniowe o wielokilometrowych trasach przebiegu często są realizowane na gruntach leśnych stanowiący własność Skarbu Państwa lub osób prywatnych. Przeprowadzenie sieci przesyłowej przez tereny leśne jest przedsięwzięciem kosztownym i czasochłonnym. Warto jednak pamiętać, że realizacja inwestycji liniowej nie zawsze będzie powodowała zmianę charakteru leśnego gruntów i tym samym wyłączenia gruntów z produkcji leśnej nie zawsze jest konieczne.

Wprowadzenie

Przed rozpoczęciem budowy sieci na gruntach leśnych Inwestor musi zazwyczaj uzyskać zgodę na zmianę przeznaczenia nieruchomości na cele nierolne i nieleśne w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Następnie powinien uzyskać decyzję o wyłączeniu gruntów z produkcji leśnej oraz ponieść stosowne, często niemałe opłaty. Nie każda inwestycja linowa będzie jednak powodowała konieczność wyłączenia gruntów z produkcji leśnej. O potrzebie lub braku potrzeby przeprowadzenia procedury wylesienia gruntów decyduje bowiem zakres inwestycji oraz jej lokalizacja w stosunku do terenów leśnych.

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie realizacji sieci przesyłowych na terenach leśnych jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Zgodnie bowiem z art. 4 pkt. 11) wskazanej powyżej ustawy wyłączenie gruntów z produkcji polega na rozpoczęciu innego niż rolnicze lub leśne użytkowania gruntów.

Wewnętrzne procedury PGL Lasy Państwowe

Przy realizacji inwestycji na obszarach pozostających w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe, trzeba również pamiętać o wewnętrznych procedurach obowiązujących w tej instytucji.

W dniu 21 kwietnia 2011 r. przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych zostały opracowane Ramowe wytyczne w sprawie zasad i warunków udostępniania gruntów leśnych (lasów) dla realizacji podziemnych inwestycji liniowych. W treści tego dokumentu określono m.in. w jakich przypadkach realizacja inwestycji liniowych może powodować faktyczne długotrwałe wyłącznie gruntów z produkcji leśnej oraz jakie inwestycje nie będą powodować takiego wyłączenia. Tym samym nie każda inwestycja liniowa musi skutkować zmianą sposobu użytkowana gruntów (zaprzestaniem prowadzenia działalności leśnej).

We wskazanych powyżej Ramowych Wytycznych określono m.in. katalog przedsięwzięć, które nie powodują zmiany dotychczasowego sposobu użytkowania gruntów leśnych.

Warunki, które musi spełniać inwestycja liniowa by uniknąć wyłączenia z produkcji

Wyłączenia z produkcji leśnej nie będzie wymagała budowa podziemnych obiektów liniowych w zakresie sieci wodociągowych, sieci kanalizacyjnych, kablowych linii elektroenergetycznych i przyłączy oraz linii telekomunikacyjnych, jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:

1. Budowa oraz użytkowanie w/w podziemnych obiektów liniowych nie spowoduje wyłączenia gruntów leśnych z produkcji, jeśli zlokalizowane zostaną one:

• w pasie drogi leśnej;
• w linii podziału powierzchniowego;
• przy ścianie drzewostanu w niezalesionym pasie o szerokości do 2 m i nie jest planowane jego odnowienie/zalesienie, a grunt, po zakończeniu realizacji inwestycji zostanie przywrócony do stanu poprzedniego.

Dopuszcza się również realizację inwestycji liniowych na gruncie leśnym porośniętym drzewostanem metodą przewiertu sterowanego z zastrzeżeniem w umowie, że istniejący drzewostan nie zostanie uszkodzony, a w przyszłości na gruncie tym będzie możliwość prowadzenia gospodarki leśnej w zakresie ustalonym w obowiązującym planie urządzenia lasu. W przypadkach wątpliwych niezbędne jest uzyskanie oświadczenia projektanta lub inwestora, że nad podziemnym urządzeniem liniowym możliwe jest prowadzenie gospodarki leśnej w pełnym zakresie (łącznie z wprowadzeniem lub dopuszczeniem naturalnego powstania roślinności leśnej).

Kiedy wyłączenie z produkcji leśnej będzie potrzebne

W świetle zapisów zawartych w Ramowych Wytycznych z dnia 21 kwietnia 2011 r., należy również pamiętać, że inwestycje realizowane w pasie drogi leśnej, w linii podziału powierzchniowego lub przy ścianie drzewostanu w niezalesionym pasie terenu (wskazane w pkt. 1 powyżej). Będą podlegały procedurze zmiany przeznaczenia oraz trwałego wyłączenia z produkcji leśnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, jeżeli:

1. łączna szerokość trwale zajętego pasa gruntu przekroczy szerokość 2 m wraz z istniejącymi w tym pasie mediami (procedurze podlega cały pas gruntu);
2. konieczna jest wycinka drzewostanu;
3. grunt będzie zabudowany w głąb lub na powierzchni w sposób uniemożliwiający wegetację roślin;
4. realizacja inwestycji spowoduje utrudnienia w prowadzeniu gospodarki leśnej lub brak możliwości jej prowadzenia;
5. wymagają tego odrębne przepisy prawa (np. rozporządzenia o warunkach technicznych).

W takich przypadkach dla zrealizowanie inwestycji liniowej na gruntach leśnych konieczne może być uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i pozyskanie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów leśnych w toku opracowywania projektu planu przez gminę. Następnie inwestor będzie obowiązany uzyskać decyzję zezwalająca na wyłączenie gruntów z produkcji leśnej wydawaną przez właściwego dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych.

Przed wylesieniem konieczna umowa z Lasami Państwowymi

Przystępując do realizacji inwestycji liniowej na terenach leśnych warto również pamiętać o konieczności uregulowania stanu prawnego urządzeń sytuowanych na takich obszarach.

Podstawę do udostępnienia gruntów leśnych Skarbu Państwa, zgodnie z art. 39 i 39a ustawy o lasach może stanowić umowa dzierżawy albo umowa ustanowienia służebności przesyłu lub służebności drogowej. Rodzaj umowy jaką Inwestor powinien zawrzeć z przedstawicielem GPL Lasy Państwowe będzie zależny od charakteru danej inwestycji. W przypadku przesyłu energii elektrycznej będzie to służebność przesyłu za wynagrodzeniem okresowym, które zgodnie z art. 39a ust. 2 ustawy o lasach powinno stanowić równowartość podatków i opłat ponoszonych przez Lasy Państwowe od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem służebnością.

W Ramowych wytycznych z dnia 21 kwietnia 2011 r. podkreślono przy tym, że realizacja inwestycji liniowych na gruntach będących w zarządzie nadleśnictwa musi być poprzedzona zawarciem umowy dzierżawy lub służebności przesyłu na czas realizacji i eksploatacji inwestycji – po uzyskaniu zgody dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych na dzierżawę. Oprócz przeprowadzenia procedur administracyjnych, przed wybudowaniem sieci na gruntach leśnych Inwestor pewien uregulować również kwestię prawa do korzystania tych gruntów na potrzeby budowy i eksploatacji inwestycji liniowej.