Przewidziana w prawie zamówień publicznych możliwość udzielenia wykonawcy dodatkowego zamówienia dotyczącego rozstrzygniętego już przetargu stanowi znaczne udogodnienie dla zamawiającego. Wynika to z faktu, iż zamówienie dodatkowe udzielane jest w trybie tzw. wolnej ręki i nie wymaga ponownej skomplikowanej procedury, a sprowadza się do negocjacji i zawarcia umowy z jednym tylko wykonawcą.
Z powyższych powodów często zdarza się jednak, iż tryb ten jest nadużywany co niejednokrotnie prowadzi do ukarania zamawiającego przez organ kontrolny. By uniknąć łamania prawa każdy z zamawiających powinien zapoznać się z przesłankami udzielenia zamówienia dodatkowego oraz najczęściej popełnianymi w tym zakresie błędami.
Możliwość udzielenia zamówienia dodatkowego
Zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych, konkretniej jej artykułu 67 ust. 1 pkt 5 zamówienia dodatkowego udzielić można wyłącznie gdy:
- dotyczy ono usług lub robót budowlanych,
- udzielane jest wykonawcy, któremu udzielono zamówienia podstawowego,
- prace, które objęte zostać mają zamówieniem dodatkowym nie zostały przewidziane w zamówieniu głównym a ich wykonanie konieczne jest dla prawidłowej realizacji robót budowlanych lub usług przewidzianych w zamówieniu podstawowym,
- nieobjęcie prac, o których mowa wyżej zamówieniem podstawowym wynikło z sytuacji niemożliwej do przewidzenia na tym etapie planowania,
- udzielenie zamówienia odrębnego z powodów technicznych lub gospodarczych powodowałoby niewspółmiernie wysokie koszty lub wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego.
Jak wynika z powyższego, ustawodawca dokonał dość istotnego ograniczenia możliwości udzielania zamówień dodatkowych. Pamiętać należy, iż wszystkie wymienione wyżej przesłanki spełnione winny zostać łącznie. Często zdarza się natomiast, iż zamawiający dokonując zbyt szerokiej interpretacji wskazanych norm udziela zamówienia dodatkowego nie spełniwszy wszystkich przewidzianych prawem wymogów.
Najczęstsze błędy
Na wstępie należy zwrócić uwagę na ugruntowaną w orzecznictwie sądów i organów administracyjnych linię orzeczniczą, zgodnie z którą zamówieniem dodatkowym nie mogą zostać objęte prace, których nie przewidziano uprzednio w wyniku źle zorganizowanego procesu inwestycyjnego[1]. Wskazana niemożliwość przewidzenia zakresu prac musi mieć bowiem charakter obiektywny i bezwzględny oraz wynikać z przyczyn zewnętrznych, niezależnych od zamawiającego, który przy ocenie dostępnych mu okoliczności dołożył należytej staranności[2].
Kolejnym często stosowanym przez zamawiających błędem jest udzielanie zamówień dodatkowych w wyniku zmiany przyjętej uprzednio koncepcji. Zdaniem Krajowej Izby Odwoławczej zmiana koncepcji nie jest jednak sytuacją nadzwyczajną uprawniającą do zastosowania przedmiotowego rozwiązania[3].
Na koniec wspomnieć warto także o uchwale Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 23 maja
2013 r. (sygn.: KIO/KD 42/13). W rozstrzyganej sprawie zamawiający uzasadniał zaistnienie przesłanek do udzielenia zamówienia dodatkowego między innymi faktem, iż przeprowadzenie dodatkowego przetargu, mającego za przedmiot prace nieprzewidziane zamówieniem podstawowym, spowodowałoby wstrzymanie robót oraz znaczne nieprzewidziane koszty. W orzeczeniu organ wskazał, iż hipotetyczna możliwość poniesienia przez zamawiającego dodatkowych wydatków nie jest równoznaczna ze spełnieniem przesłanki wedle której zamówienia dodatkowego udzielić można jeżeli udzielenie zamówienia odrębnego z powodów technicznych lub gospodarczych powodowałoby niewspółmiernie wysokie koszty.
Podsumowanie
W interesie zamawiającego z całą pewnością leży dokładne rozważenie korzyści jakie niesie za sobą możliwość udzielenia zamówienia dodatkowego w miejsce przeprowadzania kolejnego przetargu w przypadku zamówień publicznych. W każdym czasie należy jednak pamiętać, iż skorzystanie z omawianej procedury obwarowane jest licznymi wymogami, których spełnienie badane jest przez organ kontrolny. Na uwadze należy mieć również tezy orzecznictwa sądów i organów administracyjnych, które dokonują na ogół zaskakująco wąskiej wykładni obowiązujących w tym zakresie norm prawnych.
[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Warszawie z dnia 22 marca 2000 r. II SA 2169/99; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 29 maja 2014 r. III SA/Łd 332/14; Informacja o wyniku kontroli – sygn. kontroli KZ/177/08;
[2] Uchwała Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 9 stycznia 2015 r. KIO/KD 119/14;
[3] Uchwała Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 7 stycznia 2014 r. KIO/KD 115/13
ARTYKUŁU? NAPISZ DO NAS
